رخشاني:(رخشان)

جد بزرگ رخشاني ها رخشان نام دارد كه طايفه نام خود را منتسب به وي مي داند. آرامگاه رخشان درکوهستانهای بلوچستان پاکستان برروی ارتفاعات شمالی دره رخشان قراردارد که زیارتگاه مردم این دیار است .

رخشان صاحب چهارفرزند به نامهاي میر بادين ـ میرماندا ـ میرجمال دين و زربخت بوده كه اين اسماءحالت تغيير يافته اسامي بهاءالدين ـ جمال الدين ـ امام دادو زربخت مي باشند كه مدلل بر ديرينگي ووقدمت زمان حيات آنهاست.

هريك از اين فرزندان شاخه اي از تيره هاي ایل رخشاني را پديد آورده اند كه به نام خود آنها ناميده مي شود.

قسمت اعظم اين تيره ها دربلوچستان شرقی(پاکستان) نوشكي و دالبندين،خاران(اران)،چاگی ، ماشکید ودره رخشان پاكستان سكونت دارند و تعدادي نيز در ولایات نيمروز و هلمند افغانستان وبرخی درروسيه و ترکمنستان وتعدادی نیز در کشورهای حوزه خلیج فارس وگروه اندكي در اروپا وآمريكا ساكن اند .

نكته حائز اهميت در مورد رخشاني اين مطلب است كه در بلوچستان پاكستان فقط دو زبان شاخص وبارز است يكي زبان بلوچي باگویش رخشاني و ديگري ،زبان براهويي مي باشدکه (زبان براهویی = زبانی متفاوت ومتمایز از زبان بلوچی است وبه دراویدی ؛هند واروپایی مشهور است ) و اكثر طوايف بلوچ ضمن آنكه به گويش بلوچي رخشاني تكلم مي كنند خود را وابسته به اين ایل مي دانند.

در كتاب احيائ الملوك از نوع خاصي اسب به نام اسب رخشاني نام برده مي شود كه توسط طايفه رخشاني ودرمنطقه دره رخشان پرورش مي يافته است واين نوع اسب گرانقيمت وكمياب بوده است .جماعتي از قبايل بلوچ كه تحت عنوان كلي (رند)ياد مي شوند طايفه رخشاني و ريگي اند كه در زمره ترك كنندگان زمين وداراي اهميت سياسي ويژه شناخته مي شوند. یک روایت بلوچی میگوید:( رخشانی وریگی چوک میر حقیقت حان انت)

تيره هاي مختلف اين طايفه در كشورهاي پاكستان(نوشكي ودالبندين وكوئته وماشكيد وكراچي و دره رخشان وريگستان)،افغانستان(هلمند ونيمروز وريگستان )،ايران(سيستان- لوتك رخشاني وميانكنگي وشهرزابل – بلوچستان- زاهدان-ميرجاوه – خاش و... )وتركمنستان-سرخس –خراسان – بيرجند –تربت- قاين – مشهد – سرخس – كرمان – فهرج - رودبارجنوب -قلعه گنج -منوجان -کهنوج –وفاریاب وهرمزگان و... زندگي مي كنند.

تيره هاي اصلي اين طايفه عبارتند از :

1ـ رخشاني باديني (تيره سرداري)

2ـ رخشاني جمال ديني

3ـرخشاني ماندايي

4ـ رخشاني زربختی
       منابع :

زادسروان سيستان (غلامعلي رييس الذاكرين)

عشاير وطوايف سيستان وبلوچستان(ايرج افشار سيستاني)

جغرافياي نيمروز(ذوالفقار كرماني)

سيستان(جي پي تيت)غلامعلي رييس الذاكرين

تاریخ بلوچستان پاکستان(بلوچستان قوم كي تاريخ)

سفرنامه خراسان وسیستان (ادوارد تیت انگلیسی )

زاروبین، ژوزف الفبنین (تحقیقاتی پیرامون زبان بلوچی وگویش رخشانی)

حمزه آذرك : (دكتر محمد تقي رخشاني)

احيائ الملوك (ملك شاه حسين سيستاني )

مجمع التواريخ _(میرزا محمد خلیل مرعشي صفوی)

نشریهء سیاسی، فرهنگی، تاریخی و اجتماعی افغانستان-خاوران -کامل انصاری :نویسنده افغانی

شاهنامه :حکیم ابوالقاسم فردوسی